Yara, hücre, doku ve organların, yapısal ve işlevsel olarak iç ya da dış etkenler ile doku bütünlüğünün bozulmasıdır. Oluş zamanına göre akut ve kronik, deri bütünlüğüne göre açık ve kapalı olarak sınıflandırılabilir. Günümüzde yara tipleri arasında en sık karşılaşılan ve ciddi problemlere neden olan bası yarası, yatak yarası ya da diğer adları ile dekübit/basınç ülseridir. Yara; bakımı, tanı, tedavi ve önleme yöntemleri bilinmesi rağmen, uzun süreli yatağa bağımlı kalan ya da belirli bir süre hareketi sınırlı olan kişilerde çok sık görülmesi, bakım ve tedavisinin uzun sürmesi ve maliyetinin yüksek olması nedeni ile sağlıkta önemini her zaman koruyan problemlerden birisidir.
Yatak yarası (bası yarası/dekübit ülseri/bası ülseri), kemik çıkıntılar üzerindeki deride ya da derin dokuda basınç, sürtünme ya da yırtılma ile ortaya çıkan lokalize doku zedelenmesidir. Ölüm ve engellilik riskini arttıran bası yaraları, özellikle hemşirelik alanında da bir kalite göstergesi olarak değerlendirilmektedir. Bası yaraları, bireylerin ağrılarını arttırır, mobilizasyonunu azaltır, bakıma ve yatağa bağımlı hale getirip yaşam kalitesini ciddi oranda azaltmaktadır.
Mobilite, aktivite ve duyusal algının azalması ile basınç ortaya çıkar. Cilt üzerinde basınç, ıslaklık (nem), sürtünme, yırtılma varlığında, beslenmenin zayıflaması, yaşın ilerlemesi, dolaşımın zayıflaması ve hareketin azalması ya da tamamen olmaması ile doku tolerasyonu azalır ve bası yaraları gelişir. Diyabet, obezite, kalp-damar hastalıkları, KOAH gibi çoğu kronik hastalık ile beraber doku hasarı artar, beslenmenin de azalmasıyla beraber bası yarası riski artar.
Bası yaralarını önlemek, tedavisine göre hem maliyeti daha düşük hem de daha kolaydır. Maalesef ki yara bakımı doğru ve etkili yapılmayan, profesyonel destek almayan hastalar, yara ilerlediği zaman cerrahi müdahaleye kadar durumu kötüleşebilmektedir. Yara oluşumunun önlenmesi için, bilimsel yaklaşımların uygulanması, hastaya özgü risk faktörlerinin takibi ve kişiye özel planlama yapılmalıdır.
Önleyici tedbirler alınsa bile, bazı hastalarda bası yarası yine de gelişebilmektedir. Bası yarası oluştuktan sonra, artık kronik bir yaradır ve profesyonel tedavi-bakım gerektirmektedir. Bu yara tedavisi/bakımı bası yarasının evrelemesine göre planlanmalıdır. Bası yaraları I- II- III-IV olmak üzere toplam 4 evreden oluşmaktadır ve I’ den IV’ e doğru ilerledikçe yaranın durumu kötüleşmektedir. Sırası ile kızarıklık, morarma, büller, dokuda sıcaklık, çizik gibi durumlar ile başlayıp doku kaybı, derinin, kasın ve kemiğin etkilendiği nekrotik dokulara kadar ilerleyebilmektedir.
Bazı yaralarının tedavisinde, öncelikle yara değerlendirilmeli, ölü doku var ise uygun malzemeler ile temizlenmeli, hastada enfeksiyon var ise kontrol altına alınmalı, yaranın uygun nemlendirilmesi sağlanmalı, dokunun kanlanması arttırılmalı ve yara bölgesi korunmalıdır. Yapılan her pansuman esnasında, yara tekrardan değerlendirilmelidir.
Pansuman esnasında, dokunun uygun malzeme ile temizlenmesi, dokunun zarar görmesini önlemek, enfeksiyon ve koku kontrolü için önemlidir. Sonrasında hastaya, düzenli olarak dokuya uygun pansuman yapılmalı ve gereken durumlarda doku kapatıcı ek malzeme ve tedaviler uygulanmalıdır. Hasta sık aralıklarla pozisyonlanmalı, yastıklar ile desteklenmeli ve doku bariyer krem ve nemlendiriciler ile korunmalı ve hasta devamlı temiz tutulmalıdır. Hastanın kişisel bakımında mutlaka titiz davranılmalıdır. Kişisel bakımını kendisini gerçekleştiremeyen kişilerde, ya da yatağa tam/yarı bağımlı hastalarda alt bezi, idrar sondası vb. temizliğine ayrıca hassasiyet gösterilmelidir.
Doğru ve etkili yara bakımı, profesyonel bakım ve tedavi gerektiren bir durumdur. Bu nedenle, hasta bakım personeli, hemşire ve doktorun koordineli çalışması ile, önleme, kontrol ve doğru tedavi şekli uygulanarak iyi sonuçlar elde etmek mümkündür.
Günümüzde hastalıkların artması ile yara oluşma ve ilerleme sıklığı artmaktadır. Uygun tedavi ile müdahale edilmediği sürece, genel sağlık durumunun kötüleşmesi ve ölümlere neden olabilmektedir.
Meva Bakımevi’ nde yara bakımı için alanında uzman kurum doktorlarımız, uzman hemşirelerimiz ve hasta bakım personellerimiz ile, doğru ve etkili yara bakımı/tedavisi ile optimum düzeyde ortam oluşturularak, yara iyileşmesi sağlanmaktadır. Ayrıca 24 saat yatağa bağımlı ve hareketi sınırlı olan kişilerde pozisyonlama ve önleme uygulamaları ile yara oluşumunun önüne geçilmektedir.
